ბუღალტრული ლექსიკონი

sagadasaxado kodeqsSi gaCnda axali terminebi:   kastodianuri, faqtoringi, svopi, forvardi, fiuCersi da sxva, romlebic ar arian ganxiluli kodeqsSi gamoyenebuli terminebis ganmartebaSi. gTxovT SeZlebisdagvarad gangvimartoT isini, Tu aseTi terminebi saerTod saWiroa buRaltrebisaTvis.

zemoT moyvanili terminebi moyvanilia sagadasaxado kodeqsis me-15 muxlSi “finansuri instrumnetebi. finansuri operacia da finansuri momsaxureba” da mTliand exeba warmoebul finansur instrumnetebs, warmoebul fasian qaraldebs.  

kastodianuri. kastodiani aris depozitari romelic emsaxureba kerZo da institucionalur investorebs. specializebuli kastodianuri firmebi eriodebian kastodianur saqmianobasTan sxva ekonomikur saqminaobas. Tumca aseTi firmebis umravlesoba  ar aris specializebuli da klientebs sTavazoben: sabanko sakredito, sadilero, sabrokero, sakuTrebis mindobil marTvis, safinanso bazris momsaxurebis sxva saxeebs. arsebobs kastodianuri bankebi, romlebsac gansakuTrebuli adgili ukaviaT saerTaSoriso finansur bazarze_uzrunvelyofen kavSirs fasiani qaRaldebis nacionalur bazrebs Soris.  

ofcioni_xelSekruleba romliTac potencialuri myidveli da potencialuri gamyidveli iReben uflebas (ara valdebulebas) gayidon an iyidon  saqoneli (fasiani qaRaldebi) winaswar SeTanxmebul fasad momavalSi, xelSekrulebiT gansazRvrul momentSi, an drois gansazRvrul monakveTSi. ofcioni ganekuTvneba warmoebul finansur instrumentebs da SeiZleba iyos: ofcioni yidvaze, ofcioni gayidvaze, ormxrivi ofcioni, sabirJo, arasabirJo ofcionebi da sxva.   

asxvaveben amerikul da evropul ofcionebs. amerikuli ofcionis dafarva SeiZleba nebismier dRes ofcionis vadis amowurvamde. sxva sityvebiT Tu vityviT, aseTi ofcionis xelSekruleba gansazRvravs periods, drois monakveTs, romlis ganmalobaSic SeiZleba ofcionis Sesruleba. evropuli ofcioniT Sesruleba daiSveba mხოlod xelSekrulebiT gansazRvrul dRes.

_ofcionis premia_aris Tanxa, romelsac ofcionis myidveli uxdis ofcionis gamyidvels, ofcionis xelSekrulebis dadebisas. ofcionis premia faqtiurad aris ofcionis fasi. 

_cnobilia ofcionis ara-erTi modeli - binomaluri, xestonis, monte karlos, koqs-rubinSteinis da sxva. literaturaSi SexvdebiT egzotikur ofcionebs: vanilis ofcioni, aziuri, rTuli, svopcioni da sxva.

svopi_savaWro finansuri operacia rodesac saqonlis, fasiani qaRaldebis yidvis garigebas Tan axlavs kontrgarigeba imave saqonlis, fasiani qaRaldebis uku Sesyidvis Taobaze garkveuli drois Semdeg imave an gansxvavebuli pirobebiT. rogorc wesi gamoiyeneba aqtivebisa da valdebulebebis zrdis, riskebis Semcirebis, mogebis misaRebad. asxvaveben: procentul, savaluto, aqciebis, Zvirfasi liTonebis svopebs.

faqtoringi_finansuri momsaurebis kompleqsi, romelsac faqtoringuli kompania, rogorc wesi banki uwevs klients romelic axorcielebs saqonlis miyidvasa da momsaurebis gawevas kreditiT  (angariSsworebis gadavadebiT). Mmomsaxurebis arsi mdgomareobs klientis debitoruli davalianebebis SesyidvaSi, faqtoringuli kompaniis mier. faqtoringis momsaureba moicavs, rogorc gamyidvelis davalianebebis amoRebas, ise zedamxedvelobas myidvelis finansur mdgomareobaze, droulad atyobinebs debitors angariSsworebis vadis dadomis Sesaxeb, axdens davalianebebis urTierT Sedarebas.

sindicireba_forfeiteruli operciebis bazarze myidvelebis, bankebisa da kreditorebis garTianeba. gaerTianeba xdeba xelSekrulebis safuZvelze, romliTac forfeiterebi Tanxmdebian, forfeiteruli qaRaldebis ra nawils SeiZens TiToeuli maTgani. rogorc wesi xelSekrulebis TiToeuli monawile forfeiteri, yidulobs konkretuli saxis forfeiterul dokumentebs. 

forfeitingi_finansuri agentis mier kreditoris winaSe msesxeblis finansuri valdebulebis Sesyidvis operacia. Fforfeitingis, rogorc savaWro garigebis finansirebis operaciis  arsia_xelSekrulebasTan dakavSirebuli yvela riskebis gadasvla forfeiterTan, gamyidvelze ukuqcevis uflebis gareSe. Fforfeiteruli operaciebis ZiriTadi obieqtebia martivi da gadasapirebel Tamasuqebi. Aarsebobs forfeiteruli fasiani qaRaldebis meoradi bazari.

forvardi_(forvarduli kontraqti). warmoebuli finansuri instrumenti, xelSekruleba_romlis Tanaxmad  erTi mxare valdebulebas iRebs xelSekrulebiT gansazRvrul vadaSi miawodos meore mxares (myidvels) saqoneli (sabazo aqtivi), an Seasrulos alternatiuli fuladi valdebuleba, myidveli valdebulebas iRebs miiRos sabazo aqtivi da moaxdinos angariSsworeba. am xelSekrulebis Tanaxmad, mxareebs uCndebaT Semxvedri  fuladi valdebulebebi, romelic damokidebulia sabazo aqtivis maCveneblebze valdebulebis Sesrulebis momentisaTvis xelSkerulebiT gansazRrul vadaSi.

       forvarduli garigeba SiZleba iyos:

saanagariSsworebo forvardi_miwodebis gareSe, romelis ar sruldeba sabazo aqtivis miwodebiT.

miwodebis forvardi_vadiani sabirJo garigeba, romelic sruldeba sabazo aqtivis miwodebiT. 

forvardi Ria TariRiT_forvarduli xelSekruleba, romelSic ar aris miTiTebuli Sesrulebis TariRi (vada).

fiuCersi_(fiuCersuli kontraqti) warmoebuli finansuri instrumenti, sabazo aqtivis yidva-gayidvis standartuli vadianis sabirJo garigeba. aseTi garigebis dadebisas mxareebi aTanxmeben mxolod fasebsa da miwodebis vadebs. aqtivis danarCeni parametrebi: raodenoba, xarisxi, SefuTva, partiis sidide da sxva SeTamxmebulia sabirJo kontraqtis specifikaciaSi. mxareebi pasuxisმგებელნი arian birJis winaSe kontraqtis srulad Sesrulebamde.

fiuCersi praqtikulad warmoadgens forvarduli garigebis standartul formas, romelic moZraobs organizebul bazarze birJis SigniT centralizebuli angariSsworebiT. iseve rogorc forvarduli garigeba, fiuCersic SeiZleba iyos saangariSsworebo da miwodebis.  

saangariSsworebo fiuCersi gulisxmobs, rom xelSekrulebis Sesrulebis TariRisaTvis myidvelma inda SeiZinos da gamyidvelma gayidos specifikaciiT gansazRvruli sabazo aqtivis, specifikaciiT gansazRvruli odenobiT. miwodeba xdeba xelSekrulebis TariTisaTvis arsebuli fasiT. im SEmTxvevaSi, Tu xelSekrulebis vadis amowurvisas gamyidvels ar aRmoaCndeba xelSekrulebiT gansazRvruli sabazo aqtivi, gamyidveli jarimdeba.

sangariSsworebi fiuCersi gulisxmobs, rom xelSekrulebis mxareebs Soris xdeba mxolod fuladi angariSsworeba sabazo aqtivis saxleSekrulebo da mimdinare fass Soris sxvaobiT, xelSekrulebis Sesrulebis TariRisaRvis

kliringi_unaRdo angariSsworebebi qveynebsa da kompaniebs Soris erTmaneTisaTvis miyiduli saqonlisa da gaweuli momsaxurebisaTvis, urTierTCaTvlebisa da sagadamxdelo balansis safuZveze. kliringul operaciebSi, kliringis subieqti gamodis Suamavlad da erTdroulad iRebs rogorc gamyidvelis ise myidvelis rols konkretul operaciaSi. zogjer aseT operaciebs uwodebn sakopensacio operaciebs. Kkliringi aseve gamoiyeneba sabanko operaciebSi  urTierTdavalianebebis gasasufTaveblad. asaxvaveben sabanko, kompaniaTa Soris, saxelmwifoTa Soris, bankTaSoris klirings, kerZo da saxelmwifo sakliringo dawesebulebebs.

       saWiro Tu ara გanxiluli terminebi buRaltrebisaTvis? rოdesac terminebis moyvanilia sagadasaxado kodeqsSi, finansuri instrumentebs specialuri standarti aqvs daTmobili aRricxvis standartebSi, qveyanaSi yalibdeba fasiani qaRaldebis bazari, civilizebuli ekonomikuri urTierTobebis aucilebeli elementi, vfiqrobT, rom warmoebuli finansuri instrumentebis ganmartebebis codna zedmeti ar iqneba saqmiani urTierTobebis monawile adamianebis, maT Soris buRaltrebisTvisac. 

ნინო იაშვილი 


შპს "Financial Outsource"-იs
იურიდიული კონსულტანტი
ადვოკატი






P.S. არ არის გამორიცხული არსებობდეს zemoT მოყვანილი ტერმინების სხვა არა-ერთი განმარტებაც. Cven SevecdebiT gamovaqveynoT gansxvavebuli mosazrebebi სტატიაში მოყვანილი ცნებების ირგვლი.